Ten wpis będzie moim luźnym tłumaczeniem rozdziału 8 z książki "Breaking the Vicious Cycle" (Przełamując Błędne Koło) Elaine Gottschall, wciąż nie przetłumaczonej na język polski, nad czym ogromnie ubolewam.
Jest bardzo ważny dla osób, które poważnie myślą o zastosowaniu diety, więc zachęcam do przeczytania, mimo iż tekst jest długi.
Jeszcze tytułem wyjaśnienia - książka skupia się na leczeniu chorób jelitowych za pomocą diety SCD, dlatego tekst nie mówi nic o autyźmie. Miejcie jednak świadomość, że w autyźmie dieta pomaga również. Wszystkie jej reguły trzeba stosować tak samo, z takim może wyjatkiem, że przy autyźmie należy unikać produktów pochodzenia krowiego takich jak suchy biały ser i masło.
To już pozostawiam Waszej decyzji, są dzieci które dobrze tolerują krowią kazeinę (Kacper nie ma większych problemów, co było potwierdzone badaniami) i wtedy nie ma powodu wykluczać tych dwóch produktów z diety. Zapraszam:
***
Podstawową zasadą w diecie SCD jest ścisłe i ciągłe trzymanie się reguł. Żadne jedzenie zawierające inne węglowodany niż te, które znajdują się w owocach, miodzie, odpowiednio przygotowanym jogurcie SCD, niektórych warzywach (dokładnie określonych) i orzechach nie może być spożywane.
Jakkolwiek łatwo zrozumieć tę zasadę, to jednak może okazać się trudnym zastosowanie jej w praktyce. Będzie ciężko odnaleźć ukryte węglowodany w różnych produktach.
Bardzo często zdarza się, że małe ilości zakazanych węglowodanów wślizgują się do naszej diety, jeśli nie przykładamy wielkiej wagi do sprawdzania produktów i nie analizujemy dokładnie każdego produktu.
Czytanie opisów i metek, choć jest dobrym nawykiem, nie jest wystarczające dla osób na diecie SCD. Niektóre dodatki występują pod wieloma nazwami i czasem niełatwo rozpoznać je jako zabronione. Wiele puszek, słoików, butelek i żywności paczkowanej nie ma podanej w składzie pełnej zawartości, ponieważ nie wymaga tego od producenta prawo.
Jeżeli biegunka jest wciąż stale obecna, to owoce i surowe warzywa trzeba jeść z rozwagą, ponieważ mają one właściwości przeczyszczające. Po okresie ustania biegunek, może być spożywana dowolna ilość owoców, surowych warzyw i miodu, do tego jednak czasu należy się ograniczać.
Kiedy wprowadzamy do diety owoce (po tygodniu lub dwóch od ustania biegunek) powinny być one dojrzałe, obrane i ugotowane. Świeże owoce i surowe warzywa takie jak zielone sałaty, marchew, seler naciowy, ogórki i cebula w ogóle nie powinny pojawić sie w diecie do czasu ustania biegunek.
Dojrzały, rozgnieciony banan jest owocem, który można spróbować jako pierwszy świeży. Pierwszego dnia zacznij ostrożnie próbując zaledwie 1/4 banana. Mogą być spożywane jedynie banany, które są w pełni dojrzałe, bez śladu zieleni na ogonku, ze skórką mocno nakrapianą brązem i tylko takie które łatwo rozgniatają się widelcem. Niedojrzały banan posiada w składzie węglowodany złożone w formie skrobi, które są zabronione. W procesie dojrzewania przekstałca je na dozwolone cukry proste. Są one bezproblemowo trawione przez chorych.
Większość owoców w puszkach jest zabroniona ze względu na dodany cukier. Jeżeli istnieje chęć zjedzenia gotowanych owoców, można przygotowac je w domu z dodatkiem sacharyny lub miodu. Sztuczne słodziki inne niz sacharyna nie powinny byc stosowane.
Żywność niskokaloryczna często zawiera sorbitol i ksylitol jako słodziki. Dopuszcza się sporadyczne użycie gumy do żucia lub cukierka słodzonego jednym z tych dwóch słodzików. Jednakże nadmierne stosowanie powyższych może powodować biegunki i wzdęcia.
Dieta SCD dopuszcza produkty mleczne jednak płynne mleko i przemysłowe produkty mleczne sa zabronione. Lista wielu serów dopuszczonych na diecie znajduje sie w dodatku, jak również lista serów zabronionych (Dieta SCD - pomocne informacje (klik)). Dozwolony jest przygotowywany w warunkach domowych jogurt SCD. Niezmiernie ważne jest ścisłe przystrzeganie zasad robienia tego jogurtu, aby miec pewność że nie pozostały w nim nawet śladowe ilości laktozy. Szczególnie ważny jest czas fermentacji; wymagane jest minimum 24 godziny.
Inny produkt mleczny, który powinien się znaleźć w diecie, to suchy biały ser. Jest to produkt wysokobiałkowy, bezcukrowy i warto pokusić sie o znalezienie źródła zakupu takiego sera. Ważne aby nie miał on żadnego dodatku w postaci mleka lub śmietany (co czyni go wilogotnym). Ser taki jest ważnym elementem diety, można poprawić jego konsystencję mieszając go z jogurtem SCD i używać jako zwykły biały ser. Może on być stosowany jako baza do placków i sernika oraz może być stosowany jako składnik mleka zastępczego SCD dla niemowląt (do stosowania w krótkich odstępach czasu).
Ostrzeżenie: Wiele białych serów dostępnych na rynku określanych jest przez producenta jako nie zawierające dodatku śmietany czy mleka z tego powodu, że tej śmietany dodają bardzo mało. Taki ser jest zabroniony. Jest wilgotny, zawiera laktozę i nie jest suchym serem białym.
(Moja uwaga: jeżeli dietę stosujemy z powodu autyzmu, to zgadzam się z wieloma autorytetami w tej dziedzinie, że żadne produkty pochodzenia mlecznego nie powinny się znaleźć w diecie chorego).
Nie jest zalecane stosowanie mleka bezlaktozowego czy to sporządzonego w domu czy kupnego, w początkowych etapach diety. Chociaż mleko bez laktozy zmniejsza fermentację w jelicie, wciąż niewiadomo do końca jaki jest jego wpływ na wątrobę u chorych z problemami jelitowymi. Wamagane są w tym zakresie dodatkowe badania. [...] W przypadku osób daleko zaawansowanych w diecie i na wyraźniej drodze ku zdrowiu, dopuszcza się używanie niewielkich ilości takiego mleka jako dodatek do kawy, herbaty czy w trakcie gotowania .
Kiedy mocna biegunka już zanika, można dołączyc do diety jajka. Gdy pojawią się uformowane stolce nie częściej niż dwa, trzy razy dziennie, można włączyć do diety gotowane warzywa. Proszę wprowadzać je ostrożnie, po jednym, z dostatecznymi okresami odstępów dla wyłapania, które z nich ewentualnie szkodzi. W niektórych przypadkach biegunka wraca ponownie gdy włączymy do diety warzywa i owoce, wtedy trzeba z nich na jakiś czas zrezygnować. Generalnie warzywa cukiniowe, pomidory, fasolka szparagowa, marchew (wszystkie w formie ugotowanej) są dobrze tolerowane. Warzywa z puszki sa zabronione, gdyż wiele z nich ma dodane cukry lub skrobię i nie jest to zaznaczone na opakowaniu. Ziemniaki zwykłe i słodkie są zabronione.
Tłuszcze zawarte w mięsie, maśle, serach i w domowym jogurcie SCD są dobrze tolerowane. Nie ma potrzeby używania 2% mleka (do zrobienia jogurtu) chyba, że ktoś dodatkowo myśli o odchudzaniu lub z innych powodów zdrowotnych.
Dieta SCD jest wysoce odżywcza i w zależności od wyboru jedzenia może byc dobrze zbilansowana. Powinno się zwrócić na to szczególną uwagę, aby dobierać produkty w miarę możliwości zróżnicowane, a nie spożywać np. wielkich ilości mięsa lub więcej niż czterech muffinów dziennie, zamiast zblilansowanego pożywienia.
Dieta powinna być omówiona z twoim lekarzem, a leki kontynuowane według zalecenia. W miarę postępu leczenia lekarz zapewne zredukuje leki.
Ostrzeżenie: wycofywanie niektórych leków wykonuje się w ściśle określony sposób i może być niebezpiecznym nagłe zaprzestanie ich przyjmowania. Zawsze konsultuj się w tej sprawie z lekarzem.
Zaleca się, aby codzienna dieta składała się z różnorodnych pokarmów: warzyw, owoców, serów, orzechów i produktów pochodzenia zwierzęcego. Jednakże, jeżeli ktoś nie chce spożywać mięsa, jest to możliwe. Trzeba jednak uświadomić sobie, że pozbawiając się go, ograniczamy wiele składników odżywczych. Książka ta nie zajmuje się rozszerzaniem tego tematu i przedstawianiem listy produktów bogatych w żelazo i witaminę B12, dwóch składników diety trudnych do znalezienia w wystarczających ilościach w produktach nie pochodzących od zwierząt. W związku z tym że soja i co za tym idzie ser tofu, jest zabroniona na diecie, będzie bardzo trudnym, choć nie niemożliwym, utrzymanie właściwego w składniki odżywcze i kalorie balansu pokarmów.
Większość osób cierpiących na chroniczne choroby jelitowe, cierpi również z powodu słabego wchłaniania i w konsekwencji z powodu niedożywienia. Zaleca się dla nich, dodatek suplementu witaminowego wolnego od cukru, skrobi i drożdzy (patrz dodatek). Może być koniecznym kontakt z producentem leku, w celu otrzymania pełnego składu produktu. Takie dodatki jak pyłek pszczeli lub zioła, muszą być dokładnie sprawdzone, jako że wielu producentów używa serwatki (70% laktozy), cukrów i skrobi do wypełniania i łączenia substancji aktywnej.
Zimą w klimacie północnym zaleca się suplementację witaminą D w połączeniu z witaminą A w postaci tranu lub oleju z halibuta (400 IU witaminy D i 5000 IU witaminy A). Dla osób nie tolerujących powyższych olejów, nawet w formie kapsułki, istnieją zamienniki rozpuszczalnych w wodzie witamin A i D.
Niedobór witaminy B12 jest częstym efektem chorób jelita i powinno się koniecznie próbować podnieśc jego poziom, choćby przez zastrzyki na zlecenie lekarza. Istnieją dowody na to, że niskie poziomy B12 mimo, iż wciąż mieszczą się w granicy normy, nie są korzystne dla zdrowia.
Witamina B-kompleks: B1, B2, Niacyna, B6, Kwas pantotenowy, Kwas foliowy, Biotyna i B12 może być przyjmowana jako suplement, w formie pojedynczej tabletki. Powinno się unikać nadmiaru kwasu foliowego. Dzienna dawka powinna mieścić się w granicach 0.1 - 0.8 mg. Jeżeli jednak poziom B12 (która ściśle współpracuje z kwasem foliowym) nie jest w górnych normach, to ilość przyjmowanego kwasu foliowego nie powinna przekroczyć 0.4 mg
Kobiety ze stwierdzoną chorobą jelit, przyjmujące środki antykoncepcyjne, muszą zwrócić szczególną uwage na dodatkową suplementację witamin, głównie tych z grupy B, jako że w ich przypadku poziomy witamin są uszczuplane przez środki antykoncepcyjne.
Witamina C ulega łatwemu zniszczeniu jako rezultat gotowania lub kontaktu z powietrzem, zaleca się wiec jej suplementację 100 mg dziennie. Przy zażywaniu większych ilości, trzeba zwrócić uwagę czy nie nasila to występowania biegunek i upewnić się co do bezpiecznego składu witaminy.
Autor książki wierzy, że suplementacja w dużych dawkach jest zbędna. Dieta jest wysoce odżywcza i niewielka ilość suplementów wystarczy, aby stan zdrowia ulegał poprawie.
Można również rozpocząć suplementację minerałow, ale trudno na rynku znaleźć produkt spełniający wymagania diety. Komórki ciała potrzebują około dwudziestu minerałów do właściwego funkcjonowania, a większość suplementów zawiera tylko około ośmiu. Minerały konkurują ze sobą w jelicie, w walce o absorbcję, dlatego też możliwe jest przy braniu ośmioskładnikowego suplementu, że zaburzy się delikatny balans panujący w jelicie. Korzystniej byłoby pobierać te minerały naturalnie, w formie pokarmów. Jednakże mówimy tu o ludziach chorych, z uszkodzonym wchłanianiem, z niedożywieniem. Dlatego wskazane jest monitorowanie z lekarzem poziomów takich minerałow jak wapno, żelazo, jod, i potas. Jeśli ich poziomy są rzeczywiście niskie, można przez krótki czas brać suplementy dla korekcji problemu.
Minerały w przeciwieństwie do witamin, nie mogą ulec zniszczeniu poprzez kontakt z powietrzem bądź temperaturą. Mogą jednak zostać stracone wraz z wodą, w której gotowano pokarm. W momencie, gdy w jelicie zostanie przywrócone właściwe wchłanianie, dieta sama zadba o to, aby dostarczyć organizmowi wszelkich niezbędnych minerałów.
Utrzymanie właściwego poziomu wapnia jest bardzo ważne, a już szczególnie wśród niemowląt i rosnących dzieci. Mleko zastępcze jakie oferuje dieta SCD dostarcza dziecku wapnia, ale nie w takiej ilości, jaką dostarcza pokarm matki lub jogurt SCD. Jeżeli więc, zachodzi potrzeba stosowania mleka zastępczego przez okres dłuższy niż dwa tygodnie, zaleca się wykonywać badanie krwi z oznaczeniem poziomu wapnia. Badania takie, należy wykonywać w regularnych odstępach czasu oraz konsultować ich wyniki z lekarzem, który może zasugerować dodatkową suplementację wapnia.
Jest rzeczą niemożliwą, aby określić dokładne ilości witamin dla każdej osoby. Poniżej przedstawione są przybliżone dane. Prosze o konsultację ze swoim lekarzem.
Dla dzieci:
- Witamina A 5000 IU +
- Witamina D 400 IU (pomijając okres letni)
- Witamina E 10-30 IU
- Witamina C 50 mg ++
- Witamina B1 1.5-5 mg
- Witamina B2 1.5-5 mg
- Niacyn 10-20 mg
- Kwas pantotenowy 2-5 mg
- Witamina B6 2-5 mg
- Biotyna 30-100 ug +++
- Kwas Foliowy 0.1- 0.3 mg
- Witamina B12 0.6-3.0 ug
- Witamina A 5000 IU
- WItamina D 400 IU (pomijając okres letni)
- Witamina E 100 IU
- Witamina C 100-500 mg
- Witamina B1 10-15 mg
- Witamina B2 10-15 mg
- Niacyna 25-50 mg
- Kwas pantotenowy 10-15 mg
- Witamina B6 10-15 mg
- Biotyna 100-200 ug
- Kwas Foliowy 0.1-0.5 mg
- Witamina B12 100-200 ug
+ jednostki miedzynarodowe
Podane ilości są przybliżone. Większość oferowanych tabletek B-Kompleks nie posiada w swoim składzie wszystkich witamin z grupy B. Pomimo to, nigdy nie kupujcie B-Kompleks, jeżeli ma w składzie tylko B1, B2 i Niacynę. Minimalna ilość zawartych w niej witamin, które powinny się tam znaleźć to B1, B2, Niacyna, Kwas pantotenowy i B6. Dobrze jest też zakupić rozpuszczalne w tłuszczach witaminy A,D,E, ale każdą z nich osobno, gdyż jeżeli są połączone istnieje niebezpieczeństwo spożywania witaminy D równiez latem. Grozi to przedawkowaniem, pomijając osoby spędzające całe lato w domu lub mające bardzo mały kontakt ze światłem słonecznym.
Zalecając tę dietę, należy zwrócić większą uwagę na to czego nie jemy, niż na to co jemy. Każdy rodzaj zboża jest absolutnie zabroniony, włączając w to kukurydzę, owies, przenicę, żyto, ryż, pszenżyto, grykę, proso w jakiejkolwiek formie czy to chleba, ciasta, tostów, krakersów, chrupek, ciasteczek, mąki, płatków sniadaniowych, makaronów czy pizzy. Na rynku pojawiają się często nowe zboża, takie jak amarantus, komosa ryżowa, ziarna bawełny i nie są one polecane na diecie. Wszelkie otręby, w każdej formie, są absolutnie zabronione, ponieważ zawarty w nich błonnik nie ulega trawieniu w organiźmie człowieka i w chorym jelicie zalega tworząc złogi. Złogi te fermentują stając się doskonałą pożywką dla patogennych organizmów, wiodących prym w chorych jelitach. Dodatkowo, większość otrębów zanieczyszczona jest skrobią. Zabroniony jest biały i brązowy cukier jako środek słodzący lub składnik innych produktów.
Nie ma takich słów, którymi można by dostatecznie podkreślić jak restrykcyjnie musi być przestrzegana dieta SCD. Osoby, które będą przygotowywać posiłki dla chorych lub też osoby, które gotować będą dla siebie muszą zdawać sobie sprawę z powagi sytuacji. Muszą wykazać się inteligencją i czujnością. Zaskakujące jest, jak wiele razy dzieci będące na diecie są w stanie wykorzystać nieuwagę opiekunów i pomimo nieustannego nadzoru, zjeść zabroniony pokarm. Równie zaskakujące jest to, jak wielu spośród rodziców nie zdaje sobie sprawy z tego czym jest ta dieta i pozwala dziecku na "odrobinę", "jednego kęska", bo przeciez "tyle" nie może wyrządzić wielkiej krzywdy. Tego typu podejście spowoduje dużo wolniejszy progres w leczeniu i jeżeli wiesz że nie dasz rady przyłożyć się do tej diety wręcz fanatycznie, to w ogóle nie ma sensu abyś ją rozpoczynał.
Wiele osób postanawia przestawić się na dietę na jeden miesiąc dla próby. Jeżeli będą oni rzeczywiście restrykcyjnie przestrzegać wszelkich zaleceń to tak, po miesiącu powinni zauważyć poprawę swojego stanu. Będzie on zachętą do dalszego stosowania diety. Dobrze jest prowadzić zapiski objawów w pierwszym miesiącu. Powieś notaki gdzieś w widocznym miejscu, najlepiej niech to będzie kuchnia. U góry kartki w poziomie zamieść takie objawy jak gazy, biegunka, złe sny itd.
Pionowo ponumeruj poszczególne dni miesiąca. Wieczorem każdego dnia wypełnij tabelkę. Zaznaczaj plusikami skalę nasilenia problemu np. cztery plusiki przy gazach, po zmniejszeniu objawów trzy plusiki itd. Końcem miesiąca będzie widać jak postepował progres. Należy wtedy poczynić postanowienie pozostania na diecie rok lub dłużej w zależności od tempa zdrowienia.
Jeżeli po miesiącu dokładnego stosowania diety nie widzisz poprawy, ta dieta prawdopodobnie nie rozwiąże Twoich problemów. Do Ciebie należy decyzja, czy wrócić do dawnego odżywiania się, czy mimo wszystko pozostać na diecie. Twoja decyzja na pewno będzie zależeć od ogólnego samopoczucia.
Na początku leczenia, kiedy symptomy takie jak biegunka i bóle brzucha są mocne, poniższa, podstawowa dieta powinna być stosowana przez pięć dni. W innych przypadkach, jeden lub dwa dni na diecie intro są wystarczające. Nie ma restrykcji co do ilości spożywanych pokarmów, jednak można jeść wyłącznie:
Śniadanie: suchy biały ser (nawilżony jogurem SCD), jajka (unikać przy ostrej biegunce), świeżo, w domu wyciskany sok jabłkowy lub winogronowy zmieszany pół na pół z wodą, domowa galaretka zrobiona z tychże soków i żelatyny spożywczej bez dodatków.
Obiad: domowy rosół ze zmiksowaną marchewką (robiony w ściśle określony sposób (klik)), opieczony kawałek wołowiny lub opieczona ryba, sernik robiony w konkretny sposób (na końcu posta przepis), bez skórki cytrynowej i pieczony do konsystencji kremu, galaretka.
Kolacja: cokolwiek z powyższych
Jeżeli któryś z pokarmów powoduje silną reakcję uczuleniową, usuń go całkowicie z diety SCD. Jeżeli zaś wcześniej nie tolerowałeś jakiegoś pokarmu, wycofaj go na tydzień i spróbuj ponownie w małej ilości. Jeżeli w dalszym ciągu powoduje problem, usuń go całkowicie z diety.
Jeżeli nie znajdziesz pewnego źródła suchego białego sera zrezygnuj z niego i zrób sobie ser w domu (przez podgrzanie i odciekanie na szmatce jogurtu SCD).
Gdy biegunka i ból brzucha osłabną, możesz spróbować gotowanego owocu, banana i warzyw. Jeżeli spowodują one pogorszenie symptomów, odłóż wprowadzenie ich w czasie. W miarę postępu leczenia, możesz posuwać się dalej we wprowadzaniu pokarmów. Nie stosujcie warzyw kapuścianych do czasu unormowania się biegunki. Suche rośliny strączkowe moga być dodane po trzech miesiącach na diecie.
Pierwsza poprawa następuje zazwyczaj w przeciągu trzech tygodni i postępuje. W okolicy drugiego lub trzeciego miesiąca następuje pewien regres nawet jeśli dieta była przestrzegana perfekcyjnie. To może się przydarzyć jeśli osoba przebyła właśnie infekcję oddechową lub też bez wyraźnego powodu. Niech Cię to nie zniechęci! Po okresie pogorszenia następuje dalszy progres w leczeniu i mimo okazjonalnych gorszych epizodów wsystko się poprawia.
Wiele przpadków celiakii, spastycznego jelita, zapalenia uchyłków ulega całkowitemu wyleczeniu po roku na diecie. Inne choroby, takie jak choroba Krohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego wymagają dużo dłuższej diety, minimum dwa lata. Generalną zasadą jest pozostanie na diecie przynajmniej rok po ustąpieniu ostatniego objawu.
Kiedy to nastąpi, wprowadź jeden zakazany produkt w bardzo małej ilości i przez okres tygodnia stopniowo zwiększaj jego ilość. Obserwuj się. W następnym tygodniu możesz wprowadzic drugi produkt. Jeżeli nie ma reakcji negatywnych możesz powrócić do normalnej diety. Jeżeli zaś nastąpi pogorszenie trzeba wrócić do diety i pozostać na niej dłużej.
Liczymy na to że osoba, która dzięki diecie wyzdrowiała, nie będzie chciała już nigdy powrócić do diety bogatej w cukier i biała mąkę. Taka dieta uboga jest w składniki odżywcze, nie karmi odpowiednio systemu immunologicznego i czyni osobę bardziej podatną na infekcje jelitowe. Nasze dziecko było na diecie przez siedem lat, pomimo iż wszelkie symptomy choroby ustąpiły pod koniec drugiego roku. Podabał nam się ten sposób żywienia i woleliśmy zachować ostrożność. Jako że dr Haas zmarł w drugim roku stosowania przez nas diety nie mieliśmy możliwości skonsultować się z nim kiedy należy ją zakończyć, a w związku z tym, że była odżywcza, postanowiliśmy nie ryzykować i pozostaliśmy na niej dłużej.
***
Mam nadzieję, że tłumacząc ten rozdział pomogłam kilku osobom znaleźć rozwiązanie ich problemów jelitowych, przynajmniej wskazać drogę we właściwym kierunku oraz że rozjaśni Wam to trochę szczegóły diety. Uszanujcie, że tłumaczenie tego tekstu jest moją własną pracą i jeżeli cytujecie go gdzieś, proszę o podanie źródła i zamieszczenie linka do tego bloga.
Na koniec wspominany wyżej przepis na sernik na diecie intro (nie zalecany dla dzieci z autyzmem, ze względu na krowią kazeinę):
SERNIK NA DIECIE INTRO
3 jajka
1/3 filiżanki miodu
1/2 filiżanki jogurtu SCD
2 filiżanki suchego białego sera
2 łyżeczki ekstraktu z wanilii SCD (klik)
Wszystkie składniki zblendować dokładnie. Wyłożyć cienko na papier do pieczenia i piec w 180 C przez około 30 minut lub do czasu gdy brzegi zaczną się rumienić.
Jest to bardzo prosty przepis, ale na pewno przyda się tym biedakom, którzy męcza się na diecie intro:)) Nie jest to łatwy okres, wiem :)